Trung Quốc hóa giải bài toán thiếu hụt nguồn nhân lực công nghệ cao

Trước làn sóng phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) và nền kinh tế số, Trung Quốc đang đối mặt với một trong những thách thức lớn nhất: thiếu hụt hàng chục triệu lao động có tay nghề cao trong lĩnh vực công nghệ. Để giải quyết bài toán này, chính phủ nước này đã chọn mô hình liên kết chặt chẽ giữa các cơ sở giáo dục đại học và khối doanh nghiệp làm lời giải trung tâm.

Thiếu hụt nhân lực công nghệ cao: Bức tranh toàn cảnh

Theo báo cáo “Sách trắng về hệ sinh thái nhân tài công nghệ thông tin Trung Quốc”, đến năm 2025, nước này cần khoảng 64 triệu nhân sự trong lĩnh vực công nghệ cao, nhưng hiện mới chỉ đáp ứng được khoảng 44 triệu – tức còn thiếu 20 triệu lao động. Trong đó, riêng ngành điện toán đám mây cần bù đắp 5,71 triệu người, lĩnh vực trí tuệ nhân tạo thiếu gần 3,78 triệu, và hệ điều hành HarmonyOS – sản phẩm “cây nhà lá vườn” của Huawei – đang cần bổ sung hơn 1,7 triệu nhân lực.

Một lớp học công nghệ cao tại Trường Đại học Kỹ thuật và Nghề nghiệp Thâm Quyến

Để lấp đầy khoảng trống nhân lực, Trung Quốc đang chuyển trọng tâm đào tạo sang mô hình “song hành thực tiễn”, với sự phối hợp trực tiếp giữa các trường đại học và các tập đoàn công nghệ. Nhiều cơ sở giáo dục như Đại học Kỹ thuật và Nghề nghiệp Thâm Quyến đã ký kết hợp tác với các tên tuổi lớn như Huawei, BYD, xây dựng chương trình đào tạo tích hợp thực tiễn – công nghệ – doanh nghiệp.

Điểm mới của mô hình này là:

• Doanh nghiệp tham gia thiết kế chương trình đào tạo;

• Cung cấp chuyên gia hướng dẫn, hỗ trợ giảng viên;

• Đầu tư nền tảng thực hành, phòng thí nghiệm ngay tại trường;

• Đưa công nghệ mới như AI, điện toán đám mây, tự động hóa vào giảng dạy chuyên sâu.

Trong khi đó, các trường đại học cung cấp mô hình đào tạo “thực tế – thực nghiệm – thực hành” giúp sinh viên được tiếp xúc trực tiếp với môi trường công nghiệp ngay từ trên giảng đường.

Trường hợp tiêu biểu: Đại học Kỹ thuật và Nghề nghiệp Thâm Quyến

Là một trong những đơn vị tiên phong trong mô hình hợp tác đào tạo theo ngành nghề, Đại học Kỹ thuật và Nghề nghiệp Thâm Quyến đã thành lập 15 trung tâm chuyên ngành thông qua việc liên kết chặt chẽ với nhiều doanh nghiệp lớn.

Ông Tống Vinh (Song Rong) – Viện trưởng Học viện Kỹ thuật điện tử và thông tin của trường chia sẻ: “Trước đây, chúng tôi cử giảng viên đi học hỏi tại doanh nghiệp, nhưng hiệu quả không cao. Giờ đây, chúng tôi đưa công nghệ và quy trình làm việc của doanh nghiệp vào trực tiếp giảng dạy tại trường. Cách làm này hiệu quả hơn nhiều và giúp sinh viên sẵn sàng làm việc ngay sau khi tốt nghiệp”.

Trường còn tổ chức các hội chợ tuyển dụng quy mô lớn, như sự kiện năm 2024 với sự tham gia của hơn 430 doanh nghiệp, cung cấp gần 20.000 vị trí tuyển dụng cho sinh viên. Nhờ đó, tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp của trường đạt 98%, mức lương khởi điểm cao hơn mặt bằng chung cả nước.

Ông Tống Vinh (Song Rong), Viện trưởng Học viện Kỹ thuật điện tử và thông tin, Đại học Kỹ thuật và Nghề nghiệp Thâm Quyến

Công nghệ số và AI trở thành môn học bắt buộc

Không chỉ dừng lại ở việc giảng dạy lý thuyết, các sản phẩm do sinh viên và giảng viên của trường nghiên cứu – phát triển đang được trưng bày, thử nghiệm và áp dụng vào thực tế. Trường cũng xây dựng các dây chuyền mô phỏng sản xuất hiện đại, từ khâu phun sơn – đóng gói – ghi nhãn cho đến vận hành bằng robot và hệ thống tự động hóa, giúp sinh viên làm quen với môi trường doanh nghiệp ngay tại giảng đường.

Tại Trung Quốc, xu hướng đào tạo công nghệ cao không chỉ diễn ra ở các trường kỹ thuật. Từ năm 2025, các tân sinh viên tại Đại học Quốc gia Hà Nội (Trung Quốc) cũng sẽ phải học bắt buộc học phần “Nhập môn công nghệ số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo”, cho thấy mức độ ưu tiên mà chính phủ đặt vào lĩnh vực này.

Với việc đầu tư mạnh vào mô hình đại học – doanh nghiệp, Trung Quốc đang từng bước thu hẹp khoảng cách giữa đào tạo và thực tế thị trường. Thay vì chỉ học lý thuyết trong giảng đường, sinh viên được tiếp cận ngay với công nghệ, quy trình và yêu cầu thực tế của doanh nghiệp. Trong bối cảnh AI, điện toán đám mây, và nền kinh tế số bùng nổ toàn cầu, đây được xem là chiến lược lâu dài và hiệu quả để nước này hóa giải áp lực thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, đồng thời nâng cao sức cạnh tranh quốc tế trong các ngành công nghệ mũi nhọn.