Siết visa H-1B: Mỹ đang tự chặn lối thu hút nhân tài?
Một sắc lệnh hành pháp mới được Tổng thống Mỹ Donald Trump ký ngày 19-9 (giờ địa phương) đang làm dấy lên làn sóng lo ngại trong giới công nghệ. Chính sách này không chỉ định hình lại tương lai của hệ thống nhập cư Mỹ mà còn có thể làm lung lay trụ cột nhân lực của ngành công nghệ vốn phụ thuộc sâu vào lao động nước ngoài.
Thêm phí 100.000 USD – bước đi “mạnh tay” chưa từng có
Theo Hãng tin Reuters, sắc lệnh mới yêu cầu mỗi đơn xin visa H-1B – loại thị thực lao động tạm thời cho người có trình độ chuyên môn cao – phải chịu thêm mức phí 100.000 USD. Đây là một trong những động thái cứng rắn nhất của chính quyền Trump nhằm “tái thiết” chính sách nhập cư, với mục tiêu tuyên bố là ưu tiên lao động người Mỹ.
Ông Will Scharf, Thư ký nhân sự Nhà Trắng, khẳng định: “Chúng tôi chỉ muốn các doanh nghiệp tuyển những lao động nước ngoài thật sự xuất sắc, những người có kỹ năng không thể thay thế bằng công dân Mỹ.”
Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cũng nhấn mạnh, thay vì phụ thuộc vào nhân công quốc tế, các tập đoàn công nghệ nên đầu tư đào tạo sinh viên Mỹ tốt nghiệp từ các trường đại học hàng đầu trong nước.
Chương trình H-1B hiện cấp khoảng 85.000 visa mỗi năm, trong đó 20.000 suất dành cho người có bằng cao học tại Mỹ. Phần lớn chi phí làm visa, từ vài trăm đến vài nghìn USD, đều do doanh nghiệp chi trả. Các “ông lớn” như Amazon, Microsoft, Meta đều là nhóm nộp hồ sơ H-1B nhiều nhất, trong đó mỗi công ty được duyệt từ 5.000 đến hơn 12.000 visa trong nửa đầu năm 2025.
Một nghiên cứu từ Viện Kinh tế lao động IZA cho thấy, doanh nghiệp sử dụng tỷ lệ H-1B cao thường có doanh thu và tốc độ phát triển bền vững hơn. Điều này cho thấy lực lượng lao động toàn cầu đang góp phần duy trì sức sáng tạo và cạnh tranh của nền kinh tế Mỹ.
Ngành công nghệ phản ứng dữ dội
Theo The Guardian, chưa có lĩnh vực nào trong nền kinh tế Mỹ phụ thuộc vào H-1B nhiều như ngành công nghệ. Quy định mới được cho là sẽ giáng đòn nặng lên cả các “ông lớn” như Google, Tesla, Amazon lẫn hàng nghìn start-up và doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Nguồn nhân lực từ Ấn Độ (71%) và Trung Quốc (11,7%) chiếm phần lớn trong tổng số visa H-1B được cấp năm 2024. Khi thông tin siết chặt chính sách được công bố, cổ phiếu của các công ty công nghệ phụ thuộc mạnh vào H-1B đã giảm từ 2% đến gần 5% chỉ trong một ngày.
Các chuyên gia cảnh báo, động thái này có thể khiến nhiều doanh nghiệp chuyển trung tâm nghiên cứu và phát triển ra nước ngoài, làm suy yếu năng lực cạnh tranh của Mỹ trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo (AI) với Trung Quốc.
Quyết định này còn đẩy quan hệ giữa Nhà Trắng và giới công nghệ vào thế căng thẳng. Nhiều tỷ phú từng ủng hộ mạnh mẽ ông Trump giờ lại phải đối mặt với chính sách có thể khiến họ mất đi những bộ óc giỏi nhất thế giới.
Tỷ phú Elon Musk chia sẻ: “Tôi có thể xây SpaceX và Tesla là nhờ chương trình H-1B. Nó đưa những người giỏi nhất thế giới đến đây và giúp nước Mỹ dẫn đầu.”
Ông Deedy Das, đối tác tại quỹ Menlo Ventures, cho rằng việc tăng phí và siết chặt cấp phép “sẽ làm suy giảm nghiêm trọng động lực thu hút nhân tài toàn cầu”, từ đó đe dọa nền tảng đổi mới và sức mạnh kinh tế lâu dài của Mỹ.
Tranh cãi pháp lý và câu hỏi còn bỏ ngỏ
Theo Đài CNN, giới luật sư di trú cảnh báo rằng nhiều điều khoản trong sắc lệnh vượt ra ngoài thẩm quyền của tổng thống, bởi các thay đổi lớn liên quan đến visa lao động và nhập cư thường phải được Quốc hội thông qua.
Giữa lúc Nhà Trắng khẳng định đây là bước đi cần thiết để “bảo vệ việc làm người Mỹ”, giới công nghệ lại lo sợ nước Mỹ đang tự dựng hàng rào ngăn chính mình – khi chính những nhân tài quốc tế từng làm nên sức mạnh “Giấc mơ Mỹ” có thể sẽ bị chặn ngay từ cửa.